ኣቶ ወልደኣብ ብ27 ሚያዝያ 1905 ኣብ ዓዲ ዛርና ላዕላይ ከባቢ መንደፈራ ተወልዱ፣ ወዲ ሓረስታይ ስለ ዝነበሩ። ዓመታት ቍልዕነቶም ኣብ ምጕሳይ ከብቲ። ኣብ ዕዮ ማሕረስ። ኣብ ጸወታ ዅዕሶ። ያህለል። ሻኵን ካልእን ኣሕለፍዎ ዳሕራይ ግን ደንጕዮም እኳ እንተ ኾነ ትምህርቶም ጀሚሮም፣ ጸኒሖምውን ኣብ ምድላው መምህራን ሰልጢኖም መምህር ንምዃን በቕዑ፣ ካብዚ ቐጺሎም ኣሰናዳኢ ጋዜጣ ኪኾኑ ተሓርዮም፣ ድሕርዚ ንህዝቢ ንምግልጋል ብዝነበሮም ውሽጣዊ ባህጊ ኸኣ ኣብ ምንቃሕን ምምራሕን ህዝቢ ኽኢላ ፖለቲከኛ ምዃኖም ኣመስኪሮም፣ ኣብ ህዝቢ ዝያዳ ዝተፈልጡ ኣብቲ ብነሓሰ 1942 ዝጀመረ ናይ ሰሙናዊ ጋዜጣ ኤርትራ ዕዮ እዩ፣

ካብዚ ግዜዚ ኣቶ ወልደኣብ ኣብ ብዙሕ ኣርእስትታት ናይ ጋዜጣ ዓንቀጻት እናጸሓፉ ሓሳባቶም ብናጻ ዘርጊሖም፣ ብዛዕባ ፍቕሪ ሃገር። ታሪኽ ህዝብታት ዓለም። ታሪኽ ህቡባት ሰባት። ትርጉም ፍትሒ። ደሞክራሲ። ሓቂ። ትምህርቲ። ስነ-ፍልጠት። ኣተዓባብያ ቖልዑ። መንእሰያት። ዕዮ። ቍጠባ። ስፖርት ወዘተ ወዘተ ዝተንተነት ፈራይቲ ብርዒ ነበረቶም፣ ኣብዚ ዅሉ ዓውድታት ፍልጠት ኪጽሕፉስ በቲ ዘመንቲ (1940ታት) ሓበሬታ ኻበይ ይረኽቡ ነይሮም? እዚ ዘሎናዮ ዘመንስ “ዘመን ሓበሬታ” ይብሃል፣ ምኽንያቱ ናይ ተለቪዥን። ሳተላይት ዲሽን ኢንተርነትን ምስፍሕፋሕ ንሓበሬታ ኣብ ደቓይቕ ብኣጻብዕትና ኽንድህስሶ ኣኽኢሉና ስለ ዘሎ፣ ኣብቲ ኣቶ ወልደኣብ ወልደማርያም ዚጽሕፉሉ ዝነበሩ ዘመን ግን ራድዮ እኳ ኣብ ኵሉ ቤት ኣይትርከብን እያ ነይራ፣ ናይ ማሕተም ስራሕን ዚሕተሙ መጻሕፍቲ። መጽሄታት ወይስ ጋዜጣ ዘይዓምበቡሉ ግዜ እዩ ዝነበረ፣ እቲ ጋዜጣ ንንቕሓት ሓፋሽ ምጥቃም እኳ ብእኦም እዩ ጀሚሩ፣ ከመይ ኢሎም ደኣ ኣብዚ ዅሉ መዳያት ፍልጠት እሞ ኸኣ ነታ ኻብኦም ርሒቓ ዘላ ዓለም ኪፈልጥዋን ኪምርምርዋን ብዛዕባኣ ንህዝቦም በቲ ውቁብ ትግርኛኦም ከፍልጡን ከኣሉ? ርግጽዩ ንሶም ቅድሚ ኣሰናዳኢ ጋዜጣ ምዃኖም ኣብ ቤት ትምህርቲ ሽወደናዊት ሚስዮን ገዛ ኸንሻን ኣብ ጋሽ ባርካን መምህር እዮም ዝነበሩ፣ ስለዚ ንፍልጠት ናይ ምጽማእን ምድላይን ምዝርጋሕን ልማድ ኣቐዲሞም ኣጥርዮምዎ ነበሩ፣ ግናኸ ነዚ ፍልጠት ካበየናይ ምንጪ እዮም ዚቐድሕዎ ዝነበሩ? ካብቶም ኣብ ቤት ትምህርቶም ዝነበሩ ናይ ወጻኢ መጻሕፍቲ? ካብ ወጻእተኛታት ካብ ዝረኸብዎም ጽሑፋት? ካብ ራድዮ? እሞ ኸኣ ቅድሚኡ ብቛንቋ ትግርኛ ኣብ ጽሑፍ ዘይሰፈረ ስነ-ፍልጠታውን ታሪኻውን ጕዳያት ብዕምቆት ምግላጽ ከመይ ኣቢሎም ኣማዕቢሎሞ? ብፍላይ ንኻልኣይ ኵናት ዓለም ብተገዳስነት ተኸታቲሎም ብሰፊሑ ይትንትኑን ይጽሕፉን ነበሩ፣ ኣብ ማእከል ህዝቦም ክነሶም ልክዕ ከም ናብ ቦታ ዅናት ተላኢኹ ጸብጻቡ ዚልእኽ ልኡኽ ዜና። ነቲ ብርሑቕ ዚግበር ዝነበረ ደማዊ ውግእ ካልኣይ ኵናት ዓለም። ጥፍኣት ሰብ። ፖለቲካዊ ኣጋውል ዓለም ብበሊሕ ኣእምሮኦም ተንቲኖም መኣዝኑ ይሕብሩ ነበሩ፣ ከመይ ኢሎም ነዚ ብስለትዚ ኣጥረይዎ? ካብ ወጻኢ ሃገር ዚመጽእ ሓበሬታ ብባዕዳዊ ቛንቋታት ጥራይ እዩ ኪኸውን ዚኽእል፣ ነዞም ቋንቋታት እዚኣቶምከ ኸመይ ኣቢሎም መለኽዎም?

ኣቶ ወልደኣብ ወልደማርያም መጀመርያ ፊደል ዝቖጸሩ ኣብታ ዝተወልዱላ ዓዲ ዛርና ላዕላይ ኣብ ቤቶም ብሓገዝ ዓባይ ሓብቶም መምህር ኣስቴር ወልደማርያም እዩ፣ እዚ ወዲ ዓሰርተ ሓሙሽተ ዓመት እንከሎ’ ኾነ፣ ከምዚ ሎሚ ኣብ ሓሙሽተ ወይ ሹድሽተ ዓመት ትምህርቲ ምጅማር ተረካቢ ኣይነበረን፣ ድሕርዚ ኸኣ ኣቦኦም ኣቶ ወልደማርያም ኪዳነ ንደቆም ናብ ትምህርቲ ንምልኣኽ ብዝነበሮም ሃረርታ ኻብ ዝነበርኦም ከብቲ ሸያይጦም ንኣቶ ወልደኣብን ንሓዎም ኣቶ ሃብተኣብን ናብ ቤት ትምህርቲ ሽወደናዊት ሚስዮን ኣስመራ ኣእተውዎም፣ እቲ ግዜ 1923 እዩ ዝነበረ፣ ኣቶ ወልደኣብ ኣብዚ ግዜዚ መንእሰይ ወዲ ዓሰርተው ሸሞንተ ዓመት እዮም ዝነበሩ፣ ኣብኦም ኣቶ ወልደማርያም ኪዳነ ኽሳዕ ዘሎዎም ጥሪቶም ሸይጦም ደቆም ንኸምህሩን ከሰልጥኑን ቁርጺ ሓሳብ ነበሮም፣ “ደቀይ ናብ ወጻኢ ሰዲደ ኸምህሮም ኣይከኣለንን እዩ፣ ናብቲ ኣብ ኤርትራ ዚርከብ ካብ ኵሉ ክብ ዝበለ ቤት ትምህርቲ ሰዲደ ኸምህሮም ግን ዘሎኒ ጥሪት ኵሉ ኽሸይጥ ተመባጺዐ እየ” ይብሉ ነበሩ (ቃለ

መጠይቕ ምስ ኣቶ ወልደኣብ ወልደማርያም። ሓዳስ ኤርትራ። 25 ግንቦት 2005)፣ ብ1927 ግን ሽወደናውያን ኣመሓደርቲ ሓልዮም ናብቲ ኣብ በለዛ ዝነበረ መዳለዊ መምህራን ንኣቶ ወልደኣብን ንሓዎም ኣቶ ሃብተኣብን ከም መምህራን ንኺስልጥኑ ተቐበልዎም፣ ኣቶ ወልደኣብ ኣብዚ ቦታዚ ነቶም ብኽልተ ዓመት ዝዓብይዎም ብጻዮም ቀሺ እምባየ ህብትዝጊ ረኸብዎም፣ ናይ ሰለስተ ዓመታት ስልጠና ምምህርና ረኺቦም ከኣ ተመረቑ፣ ናብ ጋሽ ባርካ ኸይዶም ኣብ ቤት ትምህርቲ ሶሰና ኣገልግሎት ምምህርና ሃቡ፣ ኣብዚ ቦታዚ ኣብ ልዕሊ ስራሕ ምምህርና ብመጽሓፍ ቅዱስ ኪስልጥኑ ዕድል ረኸቡ፣ ንሰለስተ ዓመታት እናመሃሩ ትምህርቲ መጽሓፍ ቅዱስ ተማህሩ፣ ናይ መጽሓፍ ቅዱስ ሓጋዚቶም ሽወደናዊት ሲግነ በርይ ነበራ፣ እቲ ዳሕራይ ዝነበሮም ምልከት ቋንቋ ሽወደን ካብዚ ምስ ሚስዮናዊት ሲግነ በርይ ዘሕለፍዎ ዓመታት ኪኸውን ይኽእል እዩ፣ ኣብ ጋሽ ባርካ መምህር ኮይኖም ብምጽንሖምውን ንቛንቋ ኩናማ ኣጽኒዖምዎ ነበሩ፣ ገለ ተዛረብቲ ቛንቋ ኩናማ ኺምስክሩሎም እንከሎ’ውን። “ወልደኣብ ንቛንቋና ቛንቋ ኩናማ። ካባና ንላዕሊ ይዛረቦ” ይብልዎም ነበሩ፣ ኣብ ርእሲዞም ቋንቋታት እዚኣቶም። ኣብ ቤት ትምህርቲ በለዛ ኣብ ዝነበሩሉ እዋን ቋንቋ ጣልያንውን መሊኾም ነበሩ፣
ብ1941 ምምሕዳር እንግሊዝ ኣብ ኤርትራ ምስ ተተኽለ። ናይ ቋንቋ እንግሊዝ ተዛረብቲ ሰበኽቲ ናብ ወንጌላዊት ቤተ ክርስትያን ኣስመራ ኺሰብኩ ኺመጹ ጀመሩ፣ ግናኸ ነቲ ዝበዝሕ ቋንቋ እንግሊዝ ዘይርዳእ ህዝቢ ኣብ ግዜ ስብከት ነቲ መልእኽቲ ናብ ትግርኛ ዚትርጉመሉ ሰብ ተደልየ፣ ኣቶ ወልደኣብ ከኣ ቋንቋ እንግሊዝ ዚሰምዑን ዚትርጉሙን ኮይኖም ጸንሑ፣ እቲ ሰማዒ ህዝቢ። “እዚ መንእሰይ ነዚ ቛንቋ እንግሊዝ መኣስ ፈሊጥዎ” ኢሎም የስተንክሩ ነበሩ (ቓለ መጠይቕ ምስ ቀሺ ሙሳ ኣሮን። ጥቅምቲ 2007)፣

እቲ ኣቐዲሞም ዝጀመርዎ ዕዮ ምምህርና ምስ መጻሕፍትን ቋንቋታትን ኪላለዩን ኪመራመሩን ዕድል ከም ዝኸፈተሎም ኪግመት ይከኣል፣ እቲ ኣብ ኣገባብ ኣመሃህራኦም ዘዘውትርዎ ዝነበሩ ልምዲውን ንምርምርን ብልሒ ኣእምሮን ዚድርኽ ነበረ፣ ኣብ 1930ታት ኣብ ቤት ትምህርቲ ሽወደናዊት ሚስዮን ኣስመራ ሓደ ኻብ ተመሃሮኦም ዝነበሩ ቐሺ ሙሳ ኣሮን ብዛዕባ ኣገባብ ኣመሃህራ መምህር ወልደኣብ ወልደማርያም ኪዛረቡ እንከሎ’ “ኣብ ሓንቲ ኽፍሊ ኻብ ቀዳማይ ክሳዕ ራብዓይ ክፍሊ ንመሃር ነበርና፣ መምህር ወልደኣብ ከኣ ንነፍስወከፍ ደረጃ ትምህርቲ በብተራ ይምህረና ነበረ፣ ዋላ ነቶም ታሕተዎት ደረጃ ዝነበርና ናይ ኣእምሮና ምርምር ዚፈታተን ሕቶታት የቕርበልና ነበረ፣ ንኣብነት ስነ ፍልጠት ወይ ታሪኽ ኪምህረና እንከሎ ‘ኣብ መንጎ ምቕማስን ምጥዓምን። ምሽታትን ምጭናውን እንታይ ፍልልይ ኣሎ? ኣብ መንጎ ናጽነትን ሓርነትን እንታይ ፍልልይ ኣሎ?’ እናበለ ይሓተና ነበረ፣ ንሕና ኸኣ ዝመሰለና ንምልስ እሞ። ዘይከውን መልሲ እንተ ኾነ ‘ንስኻትኩም ኤርትራ ዘሎውዋ ዝበለጹ ሰባት ኢኹም። ከምዚ እንተ መሊስኩም ደኣ ጽባሕ ንጉሆ ንኤርትራ ኻልእ መን ኣሎዋ?’ እናበለ ዝበለጸ ኽንመራመር ይምዕደናን የለማምደናን ነበረ፣” (ቓለ መጠይቕ ምስ ቀሺ ሙሳ ኣሮን። ጥቅምቲ 2007)፣
ኣብ መወዳእታ 1934። ሚስዮናውያን ብመግዛእቲ ጥልያን ተሰጕ፣ ስለዚ መምህር ወልደኣብ ኣብ ቤት ትምህርቲ ኣስመራ መምህርን ሓለቓን (ደረክተር) ኪኾኑ ተመዘዙ፣ ክሳዕ መወዳእታ 1941 ድማ ኣብኡ ጸንሑ፣ ብዘይካ ብዕዮ ምምህርናን ሓለቓነትን መምህር ወልደኣብ ብመንፈሳዊ ዕዮውን ጽሙድ ነበሩ፣ ስብከት መጽሓፍ ቅዱስ። ናይ መዝሙር ሙዚቃ ምጽዋትን መዛሙር ምትርጓምን ገለ ኻብቲ ዝነበሮም መንፈሳዊ ዕዮ እዩ ከምኡ ውን በቲ መሳጥን ሓድሽን ትግርኛኦም ዝተርጎሙዎም መንፈሳዊ መዛሙር ኣብ ገጻት መዝሙር ሰላም ንረኽቦም፣ ገለ ኻብኣቶም። መዝሙራት 119 (ክንደይ ብጽእቲ መጓሰ)። 218 (ዕዱጋት ኢና ሓራ ወጺእና)። 220 (ኣምላኻዊ ጸዳል)። 222 (ዓዲሙኒ እዩ ኣምላኽ ኣብ መርዓ)። 268 (ጥዑም ድምጺ ሰሚዕካዶ)። 271 (ተሓጕሰ ኣምላኽ ዘፍቀረኒ)። 272 (ሓቂ ትኹን ሳንዳኻ)። 279 (ቃል ኣምላኽ ስጋ ሰብ ለቢሱልና) እዮም፣ ካብ ሞያ ምምህርና። ምንባብ ጽሑፋት። ምትርጓምን ምምርማርን ግዲ ኾይኑ ኣቶ ወልደኣብ ናይ ቋንቋ ትግርኛ ኽእለቶም ኣዝዩ ማራኺ ነበረ፣ ልዕሊ ዅሉ ኸኣ ካብ ኣተዓባብያኦምን መንፈሳዊ ልምዶምን ግዲ ኾይኑ። መሬት ዘይወድቕ ሓሳባትን ሓቀኛ ትንታነ ዅነታትን ነበሮም፣ ማራኺ ኽእለት ዘረባ ወይስ ስነ-ጽሑፍ ሃልዩካ በሊሕ ኣእምሮን ርጡብ ሓሳባትን እንተ ዘይብልካ ኸንቱ እዩ፣ ኣቶ ወልደኣብ ግን ክልቲኡ ዘዋሰቡ ሰብ ነበሩ፣

ፕሮፌሰር ኤድዋርድ ኡለንዶርፍ ብ1920 ኣብ ዙሪች (ጀርመን) ተወልደ፣ ብድሕሪኡ ኸኣ ኣብ በርሊን ተማህረ፣ ኣብ ዩኒቨርሲቲ ዮሩሳሌም ናይ ካልኣይ ዲግሪ (ማስተርስ)። ኣብ ዩኒቨርሲቲ ኦክስፎርድ ከኣ ናይ ሊቅነት (ዶክትረይት) ትምህርቲ ተኸታተለ፣ ትምህርቱን ሞያኡን ኣብ መጽናዕቲ ሴማውያን ቋንቋታት ዘተኮረ ነበረ፣ እንተኾነ። ብዙሓት ኣብ ኤውሮጳ ዚዝውተሩ ልሳናትውን ይመልኽ ነበረ፣ ብ1942 ኣብ ኤርትራ ዝነበረ ምምሕዳር እንግሊዝ ንፕሮፌሰር ኡለንዶርፍ ኣሰናዳኢ ጋዜጣ ኾይኑ ንኺሰርሕ መደቦ፣ ፕሮፌሰር ኡለንዶርፍ ከኣ ነቲ ናይ ምምሕዳር እንግሊዝ በዓል ስልጣን ህዝባዊ ርክባት ዝነበረ መጀር ደቪድ ኩውስላንድ። ብቛንቋ ትግርኛ ዚዳሎ ጋዜጣ ግዜኡ ኸም ዝበጽሐ ኣተሓሳሰቦ፣ በቲ እዋን እቲ ብትግርኛ ብጀካ ሓደ ሓደ ዚዕደሉ ወረቓቕቲ ኻልእ ህዝባዊ ጋዜጣ ኣይነበረን፣ ስለዚ ነዚ ዕዮ ጋዜጣ ንኣቶ ወልደኣብ ወልደማርያም ኣውራ ኣሰናዳኢ ኾይኖም ንኺሰርሑ መረጽዎም፣ ብ31 ነሓሰ 1942 ድማ “ሰሙናዊ ጋዜጣ” ዝተባህለ ጋዜጣ ንመጀመርያ ግዜ ተሓትመ፣ ፕሮፌሰር ኡለንዶርፍ ኣቶ ወልደኣብ ቋንቋ ትግርኛ ኸም ዝመሃርዎ። ከም ኣማኻሪ ኾይኖም ከም ዝሓገዝዎ። ኣብ ምዕባለ ቛንቛ ትግርኛ ዘበርከትዎ ዓቢ ስራሕ ብምግንዛብ። ህዝቢ ኤርትራ ወትሩ ስለ ዚዝክሮም ሓበን ኪምስዖም ከም ዚግባእ ይጠቅስ፣ ንባህርይኦም ብዚምልከት ድማ ሳሕቲ ግዜ ብቝጥዓ ኸም ዝመላለሱ። ሓንሳእ ኣብ ሓሳቦም ምስ ዚጸንዑ መላሲ ዘይብሎም ምዃኖም እዚ ፕሮፌሰር ይገልጽ፣ (ታሪኽ ሓርበኛ ወልደኣብ ወልደማርያም። 1995። ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ። ሃይለ ቦኽረ)

ኣቶ ወልደኣብ ኣበየናይ እዋን ናይ ጋዜጣ ዓንቀጻት ይጽሕፉ ነበሩ? በዓልቲ ቤቶም ወይዘሮ ኣበራሽ ይሕደጎ ብዛዕባዚ ኺሕብራ እንከሎዋ። “ብሰዓታት ለይቲ መብራህቲ ኣብሪሁ ኺጽሕፍ ይሓድር ነበረ” ይብላ (ቓለ መጠይቕ ምስ ወይዘሮ ኣበራሽ ይሕደጎ። 19 ሰነ 2007)፣ መንበሪኦም ድሕሪ ሽወደናዊት ቤት ትምህርቲ ኣስመራ (ገዛ ኸንሻ) ነበረ፣ ኣቶ ወልደኣብ ብምኽንያት ፖለቲካዊ ምንቅስቓሶም ንህይወቶም ከጥፍኡ ዝተላዕሉን ዝፈተኑን ጸላእቲ እኳ እንተ ነበርዎም። ጭንቀት ወይስ ፍርሂ ግን ኣይነበሮምን፣ ብኣበሃህላ ወይዘሮ ኣበራሽ። ኣቶ ወልደኣብ ኣብ ግዜ ድቃሶም ልቦም ኣውዲቖም ረም ኢሎም ዚድቅሱ ሰብ ነበሩ፣ ስለዚ ኸኣ በዓልቲ ቤቶም። “ንስኻ ረም ኢልካ ትድቅስ። ንሕና ኸኣ ብሰንኪ ጥይትን ቦምባን ጸላእትኻ ኣብ ህይወትካ እንታይ ክወርደካ እዩ ኢልና ንጭነቕ” ይብላኦም ነበራ፣ ንሶም ምስ ቆልዑ ኸኣ ግዜ ምሕላፍ ይፈት’ ነበሩ፣ ኣቶ ወልደኣብ ብ1945 እዮም ምስ በዓልቲ ቤቶም ወይዘሮ ኣበራሽ ይሕዸጎ ተመርዕዮም፣ ኣርባዕተ ቖልዑ ድማ ወሊዶም፣ ንሳቶም ብርኽቲ። ርግኣት። ተኣምራትን ኣሉላን ይብሃሉ፣

ኣብቲ ኣቶ ወልደኣብ ናይ ጋዜጠኛ ወይስ ፖለቲከኛ ዕዮኦም ዚገብሩሉ ዝነበሩ ግዜ። ገና ምሉእ መጽሓፍ ቅዱስ ተሓቲሙ ኣይተዘርግሐን ዝነበረ፣ እንታይ ደኣ ኣቐዲሙ ኣብ 1909 ከምኡ ድማ 1933 ዝተሓትመ ሓድሽ ኪዳንን በበይኖም ዝተሓትሙ መጻሕፍቲ ብሉይ ኪዳን ከም መጽሓፍ እዮብን መዝሙር ሰላምን እዮም ዝነበሩ፣ ነዞም ክፍልታት መጽሓፍ ቅዱስ ዝነበሮም ፍቕርን ኣብ ልቦም ምስትንታንን ዓሚቝ ብምንባሩ ኣብ ጽሑፋቶም ጥቕስታት መጽሓፍ ቅዱስ የዘውትሩ ነበሩ፣ ነዚ ኸመይ ኢሎም ለመድዎ? በዓልቲ ቤቶም ወይዘሮ ኣበራሽ ይሕደጎ ብዛዕባ በዓል ቤተን ኣቶ ወልደኣብ ወልደማርያም ኪምስክራ እንከሎዋ። “ነዚ መጽሓፍ ቅዱስ ብቓለይ ኪደግሞ እየ እሞ ንስኺ ነዚ መጽሓፍ ሒዝኪ ረኣይለይ ይብለኒ እሞ ተር ኢሉ ብቓሉ ይወጾ ነበረ” ይብላ (ቓለ መጠይቕ ምስ ወይዘሮ ኣበራሽ ይሕደጎ። 19 ሰነ 2007)፣ ኣብ ናይ ጋዜጣ ጽሑፋቶም ብጥቕስታት መጽሓፍ ቅዱስ ዝተመስረተ ንኣተሓሳስባን ህይወትን ሰብ ዚልውጥ ጽኑዕ መንፈሳዊ መልእኽቲ የሕልፉ ነበሩ፣ ንኣብነት ብ27 ለካቲት 1947 ኣብ ሰሙናዊ ጋዜጣ ቍጽሪ 234 እንተ ተመልከትና። “በርትዕ ሰብኣይ ኩን” ኣብ ትሕቲ ዚብል ኣርእስቲ ካብ 1ነገስት። 2። 2 መበገሲ ብምግባር ኣዝዩ ተንካፊ መልእኽቲ ጸሓፉ፣ ሓንቲ ሓሳብ ካብዚ መልእኽትዚ። “ካብ እስራኤላዊ። ኣይሁዳዊ። ካብ ንጉስ። ካብ ጀነራል። ካብ ጅግና። ካብ ሃብታም። አረ ኻብ ፕረዚደንት ማሕበር እኳ ምዃንሲ ‘ሰብኣይ’ ናይ ብሓቂ ‘ሰብኣይ’ ምዃን ይበልጽ፣” ትብል፣ ብ12 መስከረም 1951 ኣብ ጋዜጣ ሓንቲ ኤርትራ ቍጽሪ 91 ድማ። “’እብን-ኤዘር’ (እምኒ ረዲኤት) ክሳዕ ኣብዚ እግዚኣብሄር ረዲኡና እዩ’’’ ዚብል መልእኽቶም ንነብብ፣

ኣቶ ወልደኣብ ብዙሕ ጽሕፋት ይጽሕፉ ነበሩ እቲ ጹሕፋቶም ኣብቲ ተስፋ ዘይነበሮን ጽልማት ዘመን ንቡዝሓት ናይ ተስፍን ብርሃንን ህይወትን ምንጢ ነበረ፣ መድሓኒና የሱስ ክርስቶስ ከም ዝበሎ። “ንስኻትኩም ብርሃን ዓለም ኢኹም፣ ኣብ ከረን ዘላ ኸተማ ኺትክወል ኣይከኣላን እዩ፣”(ማቴ። 5። 14)፣ ኣቶ ወልደኣብ ጽሩይ ትምህርቲ ወንጌልን ፍቕሪ ሰብን ረብሓ ከይደለኻ ኣገልግሎት ምውፋይን እናመሃሩን እናገበሩን ብርሃን ኮይኖም እዮም፣ ዕዮኦም ኣብ ቤተ-ክርስትያን ጥራይ እተሓጽረ ኣይነበረን፣ ኣብ ቀረባን ርሑቕን ንዝስማዕን ዘንበብን ዘበለ መልእኽቶም ዘርጊሖም፣ ንብዙሕ ሰብ ከኣ ናይ ኣእምሮ ብርሃን ሂቦም፣ ኣብ ሓንቲ ካብ ጽሑፋቶም ብዛዕባ ፍቕሪ ሃገር ከመልክቱ እንከሎዉ። “ፍቕሪ ሃገር ብፍቕሪ ኣምላኽ ይጅምር። ዳሕራይ ከኣ ፍቕሪ ስድራቤት። ኣብ መወዳእታ ድማ ፍቕሪ ሰብ ይስዕብ” ኢሎም ኣለዉ፣ ንኣምላኽ ዘይፍቅር ከመይ ኢሉ ፍቕሪ ሰብ ኪህልዎ እናበሉ ኣሒሚሞም ይዛረቡ፣ ሰብ ናብ ፍቕሪ ኣምላኽ ኪምለስ ኣብ ፍቕሪ ኣምላኽ ኪስረትን ደጋጊሞም መዓዱ፣
ሎሚውን ንሕና ብርሃን ዓለም ኢና፣ ኣብ ፍቕሪ ኣምላኽ ኮይና ነቲ ሕጂ እንጅምሮ ዘሎና መንፈሳዊ ኣገልግሎትና ንጽዓት፣ “በቲ ኣተዋህበና መንፈስ ቅዱስ ፍቕሪ ኣምላኽ ኣብ ልብና ስለ ዝፈሰሰ። እታ ተስፋ ኣይተሕፍርን እያ” (ሮሜ። 5። 5)