Kiflemariam Hamde
tSnd1posn7smorhed  · 

After the fall of the Nadew Command, May 1988

The cases of the Mensae Elders ሽማገለ ሮራ-መንሳዕ) and Sekuina civilians.
The fall of the Nadew command might have been a success from the liberation point of view – at the national level. Nevertheless, the consequences for the local people can neither be neglected nor forgotten.

When the EPLF attacked and defeated the Ethiopian Second Revolutionary Army around Afabet in 1988, the latter embarked on immediate victimization of civilians in Eastern and Northern Senhit, especially in the Sekuina sub-district, and killed 15 Mensae elders. Civilians were displaced, killed, abandoned alive just to die on their own.
The Sekuina, Mensae, Betjuk and Halhal/Anseba areas were transformed from living habitat to battlefields and the people had no choice but to flee, abandoned alive, killed or follow the withdrawing EPLF to Sahel (Wegret).

In this input, Part A is a description of the list of victims in the Mensae - Rora Mensae area. Part B is on the immediate victimization of civilians in the Sekuina area after Nadew fall, and is in Blin language.

Enjoy your weekend reading about Eritrean history!
Part A. The fate of Mensae elders

After the attack at Keren on May 10-11, 1988, the army invaded Eastern and Northern Senhit awraja and started to kill anybody on their way. The elders, however, took their responsibility for negotiating with the Military army, and tried to explain that they were simply peaceful civilians, unarmed and having lived in the area for centuries and had nowhere to be displaced. The area was a natural habitat. However, the often-terrorist Ethiopian Military army did not distinguish between armed bodies and unarmed civilians. I do not know whether they behave differently nowadays in their own country, Ethiopia.

To their demise, the 15 elders from Rora Mensae were met only by guns. They were shot dead immediately without being asked why they came to the Tor. The list below consists of 13 names while two more names are missing so far. ALL RIP.
List of Mensae elders who were shot by the Ethiopian Second Revolutionary Army on May 1988
1. Omar Grenet ዕመር ግረነት
2. Weldenkiel Abrehe ወልድንከል ኣብርሀ
3. Ismaeil Ezuz እሽማዒል አዙዝ (Merat)
4. Faid Tesfaleul ፋይድ ተስፋልዑል
5. Jawul Weldegergis ጃውል ወልደገርጊስ
6. Zemzemi Sheik ዘምዘሚ ሸክ
7. Jumie Abselab ጅምዕ ኣብሰላብ
8. Osman Humed ዕስማን ሕመድ
9. Aabdelrihim Osman ዕብደልርሒም ዕስማን
10. Jimie Mahmud ጅሚዕ ማሕሙድ
11. Ibrahim Idris ኢብራሂም ኢድሪስ
12. Osman Mohamed Hamid ዕስማን መሓመድ ሓሚድ
13. Ibrahim Idris Tofenay ኢብራሂም ኢድሪስ ቶፈናይ
14 Netaby Mender Gender, Aylay, Biet Abrehe ነታባይ መንደር ገንደር ፡ ዓይላይ፡ ቤት ኣብረሄ
15. Unkown
- ቀጣን በዓላ ግሰት፡ እንተልሄ ሃለና ኣማን ልግባእ ሓሰት
- ወይ መከላ ጎልያ ንእዘም ምኑ ኒጊስ ከሰላ
Acknowledgement.
It was my friend the late Memhir Ermiyas Idris who sent me the list in in numbers 1-13. RIP Ermiyas. These names were also confirmed by Abdallah Tedros, who now lives in Stockholm. Nr 14 was added by Almaz Zemo (in Facebook). I thank them all. Anybody who knows the missing name (nr 15) in the list is welcome to contact me.
Part B. በጋ ከሰርኒ?

Civilians victims in the Sekuina area, 1988
ናዶው የና ጦር ኒል ኰመተትስኖ ሰጘና ኣካናት 17-19 ክብላር ኣርባ 1988 ደምሰስቶሰና ኤርትራ ንር ናይ ኣርተሪሲክ፡ ሰንሒት ንርውክ ጦርዲ ሻዕቢየትዲሲ ኬለልስሮ 3 ኣመራ ዲዊቲ። ደገጊ ሰንሒቱ ብርክስጛ ተለየው ባርስቶ ድዱ|ኹር ራሰይሱኹር፤ በክስታናትዲ መሳግድዲ ወረርሱዅ፡ ስርጉኵዲ ባይኦታትዲ ና ክኒ ባርኖ ና ራጝትት ክረውሰና ሃተልስኑዅ እማ ና ወደንትልድ ከደን ክድኖኽር ፋይሕል ፍድኖኽር ቀሰብስኑዅ፡ ቅሰውኻ ና ክብርልድ ጅርምብኻ ና ገን ሑቁፍልድ፡ ቈልዕኻ ና ሕንቃቀትልድ፡ ኣባጢሕዲ ደነግልዲኻ ና ሹጕዲ ውርድነቲልድ ካያ ከደን ከብቲኒዅ ወሪ በረርኖ ድድኑዅ።
ህምቡ፡

ዓንደማርያም (ዓንዱ) ዓብደላ በየድ Andemariam Abdella Beyed ሻዕቢየትዲ ሙዅሮ ሰጘ ኒጨርዲ ኣጀርበብ ዋኑ ጦር ሳሕልልድ እግረው እንትኖሰና ናት ከረፎ ከውሲ ደኣንድሮ ዩ እን ሰልፍ ኒቱ እንታዅ ረሸኖ ለብድኹሉ፡ ኒደምብኻ ገሪው ጦር ኣንቀር መከትሲ እንተሪነክ ከረን ደኵሮ ፈረውዲ ሻዕቢየትዲ ኡናራት ላውሲ እንሽኽል ሓቀፍኑዅ።
ክሱሰና ግንቦት-3 ይስታ ግርጊል (May 10-11) ሻዕቢየት ከረን ኣተይቶ ወጠንዶ ሻክነስ ገረስና ብሮ ሳሕል ኣኽራሲክ ደምቢራ ግልጭ ይሮሰና ከው ትክሰ ኣደር-ፈታሕ ኣተዩኹሎም። ኒውክ ሰጘገሰና ኣኹዅ፡ ሓመደይትልድ ማንሸ ብራ ተለየትር ሰኲናኮ ደገጊኽር፡ ቤጁክ ብራ ኮዶ ኒሰና ጣቁርድ ብራ ደካ ኒ ዓንሰበዲክ ናውክ ኔን ሰጘገሰና ኣኹዅ፡ እንሽኽ ኣካናት ኣኾ እርጉዅ፡ድዱዅ፡ ባርስቱዅ፡ ደገጊ ድምነት ኣኹዅ።
ሰኲናኮ ደገጊተልድ ካያ 15 ኣከው ቅድንትዲ መግደራዲሲ እግርና ቂልስኖ ና ሪሕዲ ናው ኒል ዓይብርኖ እርግኖ ኣካናትሊ ድድኖ ከብቲነትር ደለይድነኩን።

ኣብራሂም ገርዳ ኤቲን Ibrahim Gerda Etin ፈለዳርቡዅ፣ ግርዋ ቅዳዅዲ ኒ ዕልል ጠለምኖሉ ሰጛዅዲ ኣጀርበብትል ሓምደ ዓሊኮ ልጝል ዓይብሮ ሰጘ ደምቢ ኮው እግሮ ፈሮሰና ኒል ከብቲዅ፡ ኒሰና ኒ ሻኒ ግብለት ገርዳ ኤቲን Giblet Gerda Etin - ኣብራሂምር ቅሰሪ - ቅድንትዲ መግረዲሲ ውልቅቶ ገረስሩ እርግግረሪ ኣኽርነዲን፡ ንር ዳን ኰዶ ኣን ይሻኒት ነት ንርቱ ባሮላ ፈረውስጝ ንርዲ ክረስ ፍሪረኩን ይነዲን ላት ከብቲኒዅ። ኣላ ምርወርትዲ ዳናርዲ ግን ኒና! ገኒው ኣኽናው።
ዓብደልቃድር ጅምዕ Abdelkadir Jimie ኮከን (ፈለዳርቡዅ) ኮዶ ቅድንትድ ፈርሲ ቂልሶ ኒ ሪሕዲ ከብቲነዲን ላ ባምባ ካነር ኣንቀዩል ክሮ ዲወሰና ፍደል የናኹ ቦጉሩዅ ጦርዲ እርጋዅ ደበትሉ ደምብን ከውድ ዱዊዅ።
ዓሊ ዓጃጅቊኽር (Ali Ajaj) ንራጝ ንርቲ ተከዉ ፈለዳርብ ንርዲ ከብተ እርጎ ፊኹሮሰና ኒል ደቢኹላ፡፡ ገኒሪ ኣኽንሪ።
ቁራ በጢሕ ገብረዝጊ ንጉሰ ገንደር ኰዶ ከው እግሮ ፈሮሰና ኒቱ ከብተ ኣዊል ገመት ኣርእስትላ፡ ገኒኹ ኣኽኒ፡ እማናኽር ኒዳን በሀር ጐይትኦም እንዳኸ ድዶ ሰጘት ደለይደንኩን። ገኒው ኣኽናው፡፡
ኒሰና ኮዶ ሂያቡ ኡቍባልደቱዅረድቊ Hiyabu Ukbaldet (ፍሶሪዅሪ ሂያቡትል ሙሻ ክኻንስረ እርግረሪ) ይናኽር ዓሊ ዓጃጅ ኒል ደበላ ደምቢ ጦር ከረን ኣድኖሉ እንትኑዅ፡ ናጝር ፍደል የናኹ ሺወሎም ግን፡ ገኒሪ ኣኽርንሪ።
ፈርሔንዱ ዓብደላ በየድቁር Abdella Beyed ላ ወትክትል ሰጃ በቀይኑኹ እንሰከር ግርጋተል፡፡
ሀ) ሰልፍ ኤማን ዓብደላ Eman Abdella ፈርሔንትል ኒቂሾትል ማልዲ ዋኑ ጦር እንትኖ በቀይድኑኹሉ እማ ውሪኮ ደምቢ ኒ በደን ኣርሰት ድውስቲዅ፡ ገኒዅ ኣኽኒ።
ለ) ኒሰና ዳመር ዓብደላ Damer Abdella ከው ፈተታሕዮ ዋኑ 1989 ተርሊ ብርጃር ዳሕና ግን ዮ ደርብድ ፈሩ ጦር መንኪነት ዳዶሉ ደኰትር ደለይሳዅ ግን፡ ገኒዅ ኣኽኒ።
ሐ) ኒሰና ና ሻኒ ቅሰሪ ክብራ Kibra Abdella እን ከው ቍኒዑዲ ፈርሔንዱዲ ቍኒዕል ለኻ ቡቍተሰና ኒልድ ሓሊብመንተል ኣኽራሲክ እግሩኑ ንሪኻ ጦር ህምበና ኣካናትድ እንትሮሰና ኒል ኩኖላ ባርኑኹላ፡ ገኒሪ ኣኽርንሪ - ይና ገና ክብራ እማና ወልድሳላሰ ሽከር የናዅ ሲምኹራ ወሪ ጭቃ ወረቢዅል ኽኻንሰረ እርግረሪ ግን፡፡ ንራጝሲኻ እማና 1965 ኰርኩር ኣርቢል ጀበሀት ኩኖሉ እርግኑዅ፡፡ ናውክ ገኒው ኣኽናው። እን እምንድን ኣኽጊ ዓምጭድ ኩወውስኻ ና ናንሲ ኡዉንሎም የኩን። ናኺነ ይናኽር ዓብደላ በየድኮልድ ሰጃ ሪሕ ላዶንትል ፊዅ፡ገኒው ኣኽናው፡

700 ኣኮው ሰኲናኮ ብሪልድ እግረውሲ ጦር ደሀይኖ ጸባብ መካላሲ ይስታ ኣካንሊ እክብኑኹሎም፡ 5 ኳራ ኒል ኣቁር እንገት ሳንስዓኽር ጀረብኖ ደምቢ ጦር ክሪስድኖሎም የመምኑዅ፡ ደኣም ገና እንጋኹድ ተኒ መሀደኩሉ ይስተሰና፡ በስክዲሪዅ ኣረስ ማሕበር ኣኾር (ቂጦሪዅ)፡ እማ ኢትዮጲየዲ ሙኹሮ እርጋዅ ፍሰሃ ጃውጅ ኔን ይከው ግን ኮዶ ሰላሙ ግን ዮ ጠርዕነዲን ኣጃና ኩ ከው ኣከነና ይኖ ጦር መካይንድ ጫዕኒሶ ጎረትኖ ከረንዲ ዓንሰባዲር ገባ ባርኑኹሎም፡ ኒልድ ላኹክ ኒ ኣዳምትል ኣተይኑዅ።
50 ጪዋ ኣከው ሰኲናኮ ደገጊተልድ ሳሕል ሻዕቢየት ጉርበት እግሩኑ ኢተዓንደለትዲ፡ ኢጠሓልዲ የነው ኣካናትድ ደኵኖ ሳሕልሊ ወግረት የና ኣካንሊ ዓይብርኖ ኒል ሰከኑዅ፡፡ ኒላ 3 ኣመራ ጨበርኖ ደምቢ ኤርትራ ልላ ፍሮሰና ላኹክ ኒ ኮል ወንተሩዅ፡፡
እግሩኑ ደርብል ጐስተውር ቢስትኒ፡ ህምቡ፡ ሓምድ ዮሓንሱዅራ ፈርሔዱዅሲ ጋጝረሪ ገርትድትድቲሉ እማ ኢጠሓልዲ ገባ ከብቲዅ፡፡ ኒሰና ግርዋ ቅዳዅ መይበቶት ማሕረዅራ - ኣጀርበብሩኹ - ቂልስጝዲ ሹዅደዲሲ ኒ ቅድንትስ ብትጊ ዋኑ ደርብል ክሩዅ፡ ለጘርክ ገኒው ኣኽናው።
ሓልሓልዲ ዓንሰባዲትልድ በልጝስክ መካይንድ ጨዓንኖ ሶዳን ብራ ቱሱኑኹሎም (ብረስ ባሪስናማ ኣኽራ?)፡፡
ሓምድ ድራር ዓዋተ ድገ ሳንቃሩዅ Hamid Drar Awate of Sanqa ኒ ጪወዲ ኒ ማልዲዲ ማንሸ ብሪልድ ብራ ዳሕና ተከሉ ሳንቃ ኣኽራሲክ እሮራ ማንሸ ብሪል 4 (ሰጃ) ኒ ኡቁርዲ ኒ ኡዂናዲ ኒ ዲት ና ማልዲክ ድሂስኑኹሎም፡ ገኒው ኣኽናው።
ክረውዳ ጀነት ህምበውዳ ኪዳ መናበረት
በሓር መረራዅ ደኮ በሓር ታሚታዅ እንትሮ ተምነተኩን።
Kiflemariam Hamde
Sweden 28 May 2020
Like
Comment
Share
Comments

Write a comment...